गेल्या काही महिन्यांत श्रीलंकेतील आर्थिक-राजकीय अरिष्ट अधिकच गंभीर झाले आहे. महागाईचा भडका उडाला आहे. परकीय चलनाच्या तुटवड्यामुळेअन्नधान्य, इंधन तेल आणि औषधे यांच्या आयातीची किंमत सरकार चुकवू शकत नसल्यामुळे त्यांचा भीषण तुटवडा निर्माण झाला आहे. अनेक भागांतवीजपुरवठा १२- १३ तास खंडित राहतो आहे. त्याविरुद्ध नागरिकांचा असंतोष आणि शांततापूर्ण निदर्शने…

गेल्या काही दिवसांत पाकिस्तानातील राजकीय पेचप्रसंगाने नाट्यमय वळण घेतले. इम्रान खान यांच्या ‘तेहरीक इ इन्साफ’ पक्षाचे सरकार काही असंतुष्ट सहकारी आणि घटक पक्षांनी पाठिंबा काढून घेतल्याने अल्पमतात आले होते. तेव्हा राजीनामा देण्याऐवजी विरोधी पक्षांनी आणलेला अविश्वास ठराव सभापतीकरवी नियमबाह्य ठरवून मांडूच द्यायचा नाही आणि सरळ नॅशनल असेंब्ली बरखास्त…

२४ फेब्रुवारी रोजी रशियाने युक्रेनला ‘नाझी मुक्त’ करण्यासाठी युद्धाची घोषणा केली आणि जागतिक पातळीवर अभूतपूर्व राजकीय, आर्थिक, सामाजिक उलथापालथ सुरु झाली. लेनिनच्या ‘There are decades where nothing happens; and there are weeks where decades happen’ ह्या प्रख्यात उद्गारांची सार्थ आठवण करून देणाऱ्या घडामोडी अवघ्या काही आठवड्यांत घडत आहेत.…

सगळ्या जगाला कवेत घेऊन भाषा-वर्ण-धर्म-देश इ. बंधने ओलांडत एक जागतिक नागरी प्रबुद्ध विश्व त्यातून तयार होईल असली दिवास्वप्ने तेव्हाही पाहिली गेली होती. प्रत्यक्षात मनोरंजन म्हणून विनावेतन श्रम करणारे अब्जावधी लोक आणि त्यासाठी प्रेरणा म्हणून सातआदिम पापांचा व्यापार हेच प्रत्यक्षात आले. त्याची परिणती अधिकच परात्मीकरणात (alienation) झाली. परात्मीकरण दूर…

‘डोण्ट लुक अप’ हा विज्ञानकथात्मक (sci-fi) चित्रपट गेल्या महिन्यात जगभरच्या सिनेमागृहांत आणि नेटफ्लिक्सवर प्रदर्शित झाला. सुपरहीरो चित्रपटहेच लोकप्रिय ठरण्याचा हा काळ. असे असताना पृथ्वीवर ओढवलेल्या हवामान बदलाच्या (climate change) भीषण पर्यावरणसंकटावर भेदकरूपकात्मक भाष्य करणाऱ्या  ‘डोण्ट लुक अप’ ला अपेक्षेपेक्षा चांगला प्रतिसाद मिळतो आहे. नेटफ्लिक्सवर सर्वाधिक पहिल्या गेलेल्या चित्रपटांत…

पश्चिम बंगालच्या मुख्यमंत्री आणि तृणमूल काँग्रेस अध्यक्ष ममता बॅनर्जी यांनी मागील काही दिवसांत मोदी/भाजपविरोधकांचे नेतृत्व करण्याचे आपले इरादे पुन्हा एकदा मुखर केले आहेत. ‘देशातील मुख्य राष्ट्रीय विरोधी पक्ष काँग्रेस हा निर्नायकी, धोरणविहीन झाला आहे’, ‘भाजप आणि मोदी यांचा हुकमाचा एक्का म्हणजे काँग्रेसचे सध्याचे दुर्बळ नेतृत्व’, ‘संयुक्त पुरोगामी आघाडी…

कोविड-१९ साथ आणि तिचा मुकाबला करण्यासाठी जगभरातील अनेक देशांनी घेतलेल्या लॉकडाउनच्या निर्णयाने एक अभूतपूर्व आर्थिक अरिष्ट उभे ठाकले आहे. शेती क्षेत्र वगळता सगळीकडचे उद्योग, व्यापार, सेवा ठप्प झाले आहेत, किंवा कोलमडले आहेत. युरोप, अमेरिकेत बेरोजगारीचा आकडा नवनवे उच्चांक गाठत आहे[1]. बंद पडलेले उद्योग, किरकोळ व्यापार, त्यांची थकीत कर्जे,…

माहिती-तंत्रज्ञान आणि जीवशास्त्र यांच्या समुच्चयातून चौथी औद्योगिक क्रांती, बिग डेटा, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI), स्मार्टफोन, गूगल मॅप्स, ड्रायव्हरलेस वाहने, किमान समान उत्पन्न (universal basic income), फेसबुक, whatsapp इ. सोशल मिडियाचा विस्फोट (त्यातून अरब क्रांतीचा वसंत आणि नंतर इस्लामिक राष्ट्रवादाचा/ लष्करी हुकुमशाहीचे अंधारयुग, सोशल मिडियाचा अति-उजव्या राजकारणाने केलेला वादग्रस्त वापर)…

शीतयुद्ध संपायच्या आसपास, ‘साम्यवादाचा पाडाव म्हणजे भांडवलशाही, खुला व्यापार आणि उदार लोकशाही राजकीय व्यवस्था यांना आव्हान देणाऱ्या वैचारिक व्यवस्थेचा पाडाव, फासिझमचा पाडाव तर दुसऱ्या महायुद्धातच झालेला, तेव्हा हा विचारसरणीच्या संघर्षाच्या ‘इतिहासाचा अंत’ आहे’ अशी जोरकस मांडणी करून प्रसिद्ध झालेला विचारवंत फ्रान्सिस फुकुयामा एका अर्थाने नव्वदीच्या उत्फुल्ल नव-उदार भांडवली…

माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या निधनानंतर संसदीय लोकशाहीच्या संकेतानुसार सर्वपक्षीय शोक, श्रद्धांजली इ. व्यक्त झाली. वाजपेयी यांची प्रदीर्घ संसदीय कारकीर्द, भाजपला देशाच्या राजकारणाच्या मुख्यप्रवाहात स्थापित करण्यात, भाजपने वेळोवेळी आपल्या आक्रमक हिंदुत्वाच्यावाटे ओढवून घेतलेली राजकीय ‘अस्पृश्यता’ तोडत विविध प्रादेशिक पक्ष, समाजवादी साथी इ. ना सोबत घेत गैर-काँग्रेसी सरकार चालवण्यात…